تاریخچه و فلسفه شب یلدا در ایران باستان
– شب یلدا (چله) بلندترین شب سال است که از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است. دور هم جمع شدن از رسوم نیکی است که از آنان به یادگار مانده است...
تاریخچه و فلسفه شب یلدا در ایران باستان
شب یلدا (چله) بلندترین شب سال است که از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده است. دور هم جمع شدن از رسوم نیکی است که از آنان به یادگار مانده است.
شب یلدا :
یا همان شب چله درازترین شب سال، آخرین روز فصل پاییز و اولین شب فصل زمستان است. در این شب فاصله بین غروب خورشید تا طلوع خورشید در صبح اول دی ماه بیشترین طول شب را دارد، طولانی‌ترین شب سال به این معنا نیست که طول این شب نسبت به شب‌های دیگر خیلی بلند تر است بلکه گاها این طولانی بودن به کمتر از یک دقیقه می‌رسد
ایرانیان از دیرباز بر این باور بوده‌اند که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلند تر شده و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند.
تاریخچه شب یلدا :
شب یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار میکردهاند. در این باور یلدا روز تولد خورشید و بعدها تولد میترا یا مهر است
بسیاری بر این باورند که ریشه‌ی پاس‌داشت شب چله میراث قوم کاسپیان است. کاسپ‌ها از اولین اقوام اریائی هستند که وارد ایران شدند. آن‌ها مردمانی با چشم‌های کبودرنگ و موهای بور بودند که ابتدا در گیلان امروزی سکنی گزیدند و پس از چندی به نقاط دیگر ایران مهاجرت کردند
چون تاریکی فرا می‌رسید در پرتو روشنایی آتش تاریکی اهریمنی را از بین می‌بردند. در این شب مهم یا تولد خورشید افراد دور هم جمع می‌شدند و جهت رفع این نحوست آتش می‌افروختند و خوان ویژه مانند سفره یی که عید نوروز تهیه می‌کنند اما محتویات آن متفاوت است می‌گستراندند و هر آنچه میوه تازه فصل که نگهداری شده بود و میوه‌های خشک در سفره می‌نهادند
این سفره جنبه دینی داشته و مقدس بود و از ایزد خورشید روشنایی و برکت می‌طلبیدند تا در زمستان به خوشی سر کنند و میوه‌های تازه و خشک و چیزهای دیگر در سفره تمثیلی از آن بود که بهار و تابستانی پربرکت داشته باشند و همه شب را در پرتو چراغ و نور و آتش می‌گذراندند تا اهریمن فرصت دژخویی و تباهی نیابد.
چله اول :
چله اول که اولین روز زمستان و یا نخستین شب آن است تولد مهر و خورشید شکست ناپذیر است، زیرا مردم دوره‌های گذشته که پایه زندگی‌شان برکشاورزی و چوپانی قرار داشت و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعت خو داشتند و براثر تجربه و گذشت زمان با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت حرکت و قرار ستارگان آشنایی یافته و کارها و فعالیتشان را براساس آن تنظیم می‌کردند و به تدریج دریافتند که کوتاه‌ترین روزها آخرین روز پاییز یعنی سی‌ام آذر و بلندترین شب‌ها شب اول زمستان است اما بلافاصله بعد از این با آغاز دی روزها بلندتر و شب‌ها کوتاه تر می‌شود.
یلدا در 1000 سال پیش :
در زمان ابوریحان بیرونی به دی ماه، «خور ماه» (خورشید ماه) نیز می‌گفتند که نخستین روز آن خرم روز نام داشت و ماهی بود که آیین‌های بسیاری در آن برگزار می‌شد. از آن جا که خرم روز، نخستین روز دی ماه، بلندترین شب سال را پشت سر دارد پیوند آن با خورشید معنایی ژرف می‌یابد. از پس بلندترین شب سال که یلدا نامیده می‌شود خورشید از نو زاده می‌شود و طبیعت دوباره آهنگ زندگی ساز می‌کند و خرمی جهان را فرا می‌گیرد.
جشن کریسمس یا جشن شب یلدا
مراسم شب چله از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن «ساتورن» خوانده می‌شد.جشن ساتورنپس از مسیحی شدن رومی‌ها هم اعتبار خود را از دست نداد و ادامه یافت كه در همان نخستین سده آزاد شدن پیروی از مسیحیت در میان رومیان، با تصویب رئیس وقت كلیسا، كریسمس (مراسم میلاد مسیح) را 17 دسامبر قرار دادند كه چهار روز و در سال‌های كبیسه سه روز بیشتر از یلدا فاصله ندارد و مفهوم هر دو واژه هم یكی است. از آن پس این دو میلاد تقریباً باهم برگزار می‌شده‌اند
آراستن سرو و كاج در كریسمس هم از ایران باستان اقتباس شده است، زیرا ایرانیان به این دو درخت مخصوصاً سرو به چشم مظهر مقاومت در برابر تاریكی و سرما می‌نگریستند و در خور روز؛ در برابر سرو می‌ایستادند و عهد می‌کردند كه تا سال بعد یك نهال سرو دیگر كشت كنند.
آداب و رسوم در شب یلدا :
جشن شب یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شبنشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار میگردد. آیین شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی می‌باشند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ رسم می‌باشد.
شب زنده داری شیرازی ها :
مردم شیراز در شب یلدا به شب زنده داری می‌پردازند و برخی نیز بسیاری از دوستان و بستگان خود را دعوت می‌کنند. آن‌ها در این شب سفره یی می‌گسترانند که بی شباهت به سفره هفت سین نوروز نیست و در آن آینه را جای می‌دهند. گونه‌های بی شمار آجیل و تنقلاتی چون نخودچی، کشمش، حلواشکری، رنگینک و خرما و میوه‌هایی چون انار و به ویژه هندوانه خوراکی‌های این شب را تشکیل می‌دهند.
هندوانه آذربایجان :
در آذربایجان مردم هندوانه چله (چیله قارپوزی) می‌خوردند و باور دارند که با خوردن هندوانه لرز و سوز و سرما به تن آن‌ها تاثیری ندارد.
سوگند دادن در اردبیل :
در اردبیل رسم است که مردم، چله بزرگ را سوگند می‌دهند که زیاد سخت نگیرد و معمولاً گندم برشته (قورقا) و هندوانه و سبزه و مغزگردو و نخودچی و کشمش می‌خورند. در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می‌کنند و باورمندند که هرکس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از میوه‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود
در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه یی خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند، ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوکونوس (ازگیل) در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر زمان هوس کنند ازگیل و تازه و پخته را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه کش آفتاب می‌خورند.
انتظار مردم کرمان :
بنا به روایت مردم کرمان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه استقبال کنند. قارون در پوشاک هیزم شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به زر دگرگون می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و روزی به همراه می‌آورند
منبع مجله اینترنتی ستاره
نظرات کاربران
دو هفته هست یلدا تموم شده شما هنوز دارید بحث میکنید درباره یلدا؟؟؟
ولی انقد از اجبار استفاده میکنن که همه گارد میگیرن
بقیش همه مذهبیه دیگه.
حالا بیایم بگیم چرا این مفصل برگذار میشه اون یکی نمیشه چه فایده ای داره؟
شما به یه سوال من جواب بده، چرا همه وفات اماما تعطیله ولی ولادتشون تعطیل نیس؟؟؟؟؟؟
اولا وفات نه بلکه شهادت...بعدشم اصلا شهادت همه ایمه تعطیل نیست..واین تعطیلیارو یه عده بنا کردن..شما بفرمایین عیدغدیر ونیمه شعبان که تعطیله چه کاری میکنن آیا به عظمت شب یلدا جشن میگیرن..
بعدشم فایده این بحث دراینه که ماتوجه مون به مناسبتهای باستانی بیشتراز مناسبتهای شاد دینی مون هست.
امثال شماتواین سن واین فعالیتهای شیرین کم هستند
الهی یه روز کل آشپزای ایرانی باشی
خییلی نتیجه خوبی میده
هرغذایی که درست میکنید یه صلوات باعجل فرجهم یا دعای سلامتی امام زمان(اللهم کن لوایک الحجه...)روبخونین وازخدا بخواین
خدایا هرکسی این غذارو میخوره محبت ومعرفتش به امام زمان عجل الله تعالی فرجه بیشتر بشه
غیراز تاثیرمعنوی برغذا ؛غذاتون خوشمزه تر میشه
تند رفتن وکند رفتن من به کسی مربوط نیست
من فقط نظر خودمو درباره یلدا گفتم
واکثرکسانی که مطلبو خوندن فقط جبهه گرفتند
حرف من این بود اگرما مسلمانیم اصل شادی ما درجشن های غدیر و..باشه
اگه توجه کنید مقصراصلی عموم مردم نیستند...توجه به یلدا و...خیییلی بیشترازحدطبیعی هست
هیچ لزومی نداره هرکسی نظر میده فعالیت انچنان داشته باشه
من ازدستورات غذایی کلیپ برگر استفاده میکنم
ازبس محبان اهلبیت تحت فشارهای اقتصادی..اجتماعی...هستند دیگه دوامشون کم شده..خداوند دل همه محبان رابه ظهورالساعه امام زمانمون پیوندبزنه اون زمانه که طعم واقعی شادی رودرک میکنیم
وبراثردعای مردم چه بسابه سرعت این امراتفاق بیفته
وخدالعنت کنه اونهایی که امام زمان روباشمشیرمعرفی کردن.امام معصوم بعداز خداوند منبع رافت ورحمته...
شادی واقعی همین چیزاس همین لحظه های یلدا و عید و نیمه شعبان و
اصلا قرار نیس اولویت بندی کنیم کدوم واجبتره کدوم نیس
اگه تو نیمه شعبان و ماه رمضون و عید غدیر و همینقدر بهمون خوش میگذشت بزرگ و بزرگترش میکردیم مثل شب یلدا و عید
اهل این حرفام نیستم
فقط نظرشخصی خودمو گفتم
اصل مطلب رهاشده بافرعیات دلمونو خوش کردیم
ماباید سعی کنیم این زیباییهای دینمونو در مناسبتهای جشن مذهبی بالاتر ببریم تا فرزندانمان پیرو دین باشند نه زرتشت دوست
همیشه فکرنکنیم انچه اکثریت میگویند صحیح است
تولد خورشید هم مبارک
ایشالا 100 سال زیر سایه ی پدر مادرش زندگی کنه
هاهاهاهاهاهاها
فقط یادتون باشه شب یلدا هندونه نخورید چون طبع هندونه خیلی سرده و برای فصل پاییز و زمستان نیست!
خوردن هندونه در فصول سرد باعث انواع بیماری ها میشه و توصیه نمیشه!
پیشاپیش یلدا مبارک
تازه وارد کلیپ برگر شدم🙏
☺یلــــــــــــــــدا☺
☺مبـــــــــــــــارڪــــــــــــــــ☺
یه موردیادتون رفته بودواونم تولدمن بودکه نگفتین شب یلدابه دنیااومدم😍😂😂
ممنونم از متن زیباتون
🍉🍉🍉🍉🍉🍉
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
جالب بود
دستورپخت های مرتبط
سوالات متداول
❓ ملت با حرفای ما زده نمیشن،خواست دلشون خدا نیس،خواست قلبیشون اسلام نیس ک زده میشن.قلب حق پذیر باشه حرف حقو میگیره.حق چیه؟قرآن و عترت اونم مو ب مو.بقیه باطله.و من الله توفیق.☺متاسفانه سالی ماهی یکبار میام،نظری هم بذارین نمیرسم بخونم.شرمنده😚🌷🌹🌻🌹
✅ شما اصلا بهتره بگم دیگه ایرانی حساب نمیشی چون روح کوروش پدر همه ما ایرانیا رو آزردی و در ضمن هر پدری فرزندان ناخلفی داره که یکیشون تویی و دیگه جزو ما ایرانیا محسوب نمیشی.
❓ هوووووو ماشاالله به این نفس!!!!! دو هفته هست یلدا تموم شده شما هنوز دارید بحث میکنید درباره یلدا؟؟؟
✅ بنده جواب اعتراضاتومیدم..وقت بحثوندارم..وگرنه تومارمینوشتم....
❓ ما تو مراسم جشن ایرانی یه عید نوروز داریم و یه شب یلدا بقیش همه مذهبیه دیگه. حالا بیایم بگیم چرا این مفصل برگذار میشه اون یکی نمیشه چه فایده ای داره؟ شما به یه سوال من جواب بده، چرا همه وفات اماما تعطیله ولی ولادتشون تعطیل نیس؟؟؟؟؟؟
✅ فک کنم تقویم‌دقت نکردین
اولا وفات نه بلکه شهادت...بعدشم اصلا شهادت همه ایمه تعطیل نیست..واین تعطیلیارو یه عده بنا کردن..شما بفرمایین عیدغدیر ونیمه شعبان که تعطیله چه کاری میکنن آیا به عظمت شب یلدا جشن میگیرن..
بعدشم فایده این بحث دراینه که ماتوجه مون به مناسبتهای باستانی بیشتراز مناسبتهای شاد دینی مون هست..
❓ گل مامانی.هیچ وقت دین ما نگفته شاد نباشید..خواهشا این یه ذره شادی رو از ما نگیر.شب یلدا نه موسیقی حرام داریم.نه بزن و بکوب.که بگین گناه.شب یلدا فقط یه دور همیه چرا مخالفی شما؟؟؟مگه بده که همه با هم میرن خونه بزرگ‌فامیل.یه بهونه اس برای سر زدن به هم.اونم تو این زمونه مه ملت همه از هم‌سرد شدن..عید غدیر جای خود یلدا هم جای خود مگه عید غدیر کم شادی میکنیم کم مولودی میگیریم ؟؟؟!!!؟!؟
✅ عزیزدلم بادقت عرایض منو نخوندین .من مخالف شادی نیستم.حرف من اینه مادرحدی که به یلدا اهمیت میدیم به مناسبتهای مهم مذهبی توجه نداریم.درسته تواین ایام هم جشن برقرارمیشه اما نه به کیفیت یلدا..نه به عظمت یلدا..نه به اهمیت یلدا...توجه کنیم به اهم ومهم ....من ازاینکه این مناسبت جای مناسبتهای اصلی روگرفته دلگیرم..وگرنه وظیفه ما شادکردن دوستان اهلبیت هست.
❓ خانم گل مامانی من به پیج شما سر زدم شما هیچ فعالیتی در کلیپ برگر نداری شما که مدعی هستی آیا همون روز غدیر یه شیرینی یا کیک یا ژله یا هر چیز دیگه زحمت کشیدی درست کنی و زیرش بنویسی شیعیان عیدتون مبارک و مردم رو به شادی در اون روز دعوت کنی؟؟؟؟ حداقل ۱۰۰ تا فالور داری که اونا هم بفهمند خوبه.
✅ لزومی نداره فقط با غذا و...ادم دل کسی رو شادکنه.البته من برا مهمونیام ودرطول سال غذاهای خوبی درست میکنم خانواده ام ازدست پختم راضین.ما کارای دیگه میکنیم دل چندین خانواده رو شادمیکنیم.